İsveçli şarap distribütörü Jan-Erik Paulson son yıllarda tattığı, Avusturya ile adı bir anılan Grüner Veltliner şaraplarından çok etkilenmiş ve damaktaki ağırlığı, yapısı ve yıllanma kapasitesi nedeniyle çok benzettiği Chardonnay şarapları ile karşılaştırmak için bir kör tadım düzenlemeye karar vermişti. Bunun için de şarap tadımı için tartışmasız isimler seçti. 2002 yılında Londra’ da toplanıldı. Aralarında Jancis Robinson MW ve Tim Atkin MW nin de bulunduğu tadım ekibine kör olarak 35 şarap sunuldu. Bay Paulson çok güvendiği Grüner Veltliner’ in karşısına acımasızca çok büyük Chardonnay’ lar koymuştu. Burgonya’ dan Leflaive, Ramonet, Louis Latour gibi dev isimlerin Montrachet, Corton Charlemagne gibi grand cru şarapları, O da yetmemiş Kalifornia’ dan ve diğer başka ülkelerden en iyi Chardonnay’ ler peşpeşe sıralanmıştı. 1990’ dan 2000 yılına kadar değişen rekoltelerde şaraplar tadılıp değerlendirildikten sonra ortaya çıkan sonuç ise tüm şarap dünyasını şaşkına çevirdi.
Kazanan Avusturya Wachau bölgesinden Emmerich Knoll şaraphanesinin Grüner Veltliner şarabı oldu. Üstüne üstlük katılan 35 şarabın 11 tanesi Grüner Veltliner idi ve bunların 8 tanesi ilk 16 içinde yer almıştı. İlk 10’ da ise sadece 2 tane Burgonya şarabı vardı. 2 Kaliforniya ve 2 Avusturya Chardonnay’ i de ilk 10 da kendine yer buldu.
1985 yılında ortaya çıkarılan hileli şarap skandalı, Avusturya şarap sektörüne çok büyük darbe vurmuş ve 1985 yılındaki 30 milyon şişe şarap ihracatı, 1986’ da 5 milyon şişeye düşmüştü. Ancak Avusturya bu darbeden büyük dersler çıkardı ve tutkulu üreticilerin başı çektiği, planlı bir yapılanma ve gelişme göstererek, böyle üst düzey şaraplara imza attı ve 2000’ lerin başından itibaren adını yüksek itibarlı şarap ülkeleri arasına tekrar yazdırdı.
Grüner Veltliner Avusturya’ nın özellikle kuzey doğusunda kalan Aşağı Avusturya bölgesinde yoğun olarak yetiştiriliyor. Wachau, Kamptal, Kremstal en üst düzey örneklerin geldiği lokasyonlar. Bu bölgenin gündüzleri ılık, geceleri serin iklimi üzümün yavaş bir olgunlaşma periyodu geçirmesine böylelikle de bir yandan özgün aroma ve lezzetlerini geliştirirken, diğer yandan da güçlü ve vazgeçilmez asiditesini korumasını sağlıyor. Kalın kabuklu tanelere sahip ve salkımlar seyrek yapıda. Bu da hastalıklara ve soğuğa direncini arttırarak ice wine için de uygun bir üzüm haline getiriyor. 2008 yılında yapılan bir çalışmada kabukların kimyasal analizinde bu üzüme tipik bibersi tadını veren Rotundone adlı bileşik tespit edildi. Bu aynı zamanda Syrah üzümüne de karabiber aroması veren madde… Özellikle beyaz biber olarak tanımlanan tipik aromasına yeşil limon, yeşil elma, kereviz, haşlanmış mercimek, çok olgunlaştıkça da nektarin, bal gibi aromalar eşlik edebiliyor.
Şaraplarında tipik olarak yeni fıçı kullanılmıyor. Kullanılsa bile büyük ve nötral fıçılar tercih ediliyor. Şarabın üretim sürecinde kabuk temasında çok kontrollü olmak gerekli, çünkü kalın kabuklarından geçen acımsı fenollere sahip bir üzüm.
Avusturya’ da sek olan tipleri olgunlaşma derecesine göre etiketlerde belirtilen 3 seviyede sınıflandırılıyor.
Smaragd, en üst seviye, çok olgun, minimum 13 alkollü, tam gövdeli…
Federspiel, orta gövdeli, yuvarlak zarif yapılı…
Steinfeder, ise hafif gövdeli, düşük alkollü ( 10-11 gibi) tazeleyici…
En iyi örnekleri 20-30 yıla kadar yıllanabiliyor. Yukarıda bahsettiğim Londra tadımında sonuçlar açıklanınca tadımcıları en çok şaşırtan şey, Burgonya Grand Cru’ ların yeni meşe fıçı görmüş olmalarına rağmen, hiç fıçı kullanılmayan Grüner Veltliner’ lerden ayırd edememeleri olmuş. Bunu da Grüner veltliner’ in güçlü dumansı mineral yapısına bağlamışlar.
Gelelim bu yazıya sebep olan şaraba. Metro Market’ in ithal portföyünde yer alan Avusturya’ nın en önde gelen üreticilerinden olan F.X Pichler’ in 2016 rekolteli Grüner Veltliner şarabı Loibner bağından geliyor ve bir ‘federspiel’. Yani etiket bize diyor ki, ben orta gövdeli, yaklaşık 12 derece alkollü sek bir şarabım. Açık limon renkli. Burunda orta yoğunlukta limon, yeşil elma, beyaz biber aromalarına alt katmanda hafifçe Bektaşi üzümü ve bal eşlik ediyor. Damakta orta gövdeli, yuvarlak yağlımsı, güçlü asiditeye ve belirgin mineralite hissedilen orta uzunlukta bitişe sahip bir şarap. Tipik ve çok leziz…
Son olarak Grüner Veltliner tüm dünyada mükemmel bir yemek şarabı olarak anılır. Biz de galeta unlu sardalya tava ve yeşil salata ile keyifle tükettikten sonra, kalanla şarap keyfi yaparken, yan komşudan ikram edilen ev yapımı lahmacun ile de gerçekten çok iyi gittiğini deneyimlemiş olduk. Siz de eğer elinizde varsa yemek uyumu ile çekinmeden çeşitli denemeler yapabilirsiniz…Afiyet olsun…
